Romeins goud in de Peel

Kent het Peelveen nog meer Romeinse schatten?

Volgens een brief van de gouverneur van de provincie Noord-Brabant wel. Op 17 april 1840 legt hij zijn Districtscommissaris in Helmond een aantal vragen voor over monumenten en interessante historische objecten in een aantal plaatsen in het zuidoosten van de provincie. Voor Deurne meldt de gouverneur een Romeins zwaard en een gouden schild. Die voorwerpen zijn tijdens het turfsteken in de Peel gevonden. Landbouwer Van de Mortel moet ze in huis hebben. Als dat zo is, dan wil de gouverneur graag weten of Van de Mortel zwaard en schild wil afstaan aan het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Het genootschap is in 1837 opgericht en heeft veel erfgoed veilig gesteld.

Eind juni 1840 heeft de Districtscommissaris de gevraagde informatie verzameld, zodat hij zijn baas kan antwoorden. Over het Romeinse zwaard en het gouden schild heeft hij de grootste twijfels. Zelf heeft hij er voorheen niets over gehoord en tijdens zijn onderzoek is hij niet één persoon tegengekomen die er iets van weet. Jammer dat hij boer Van de Mortel niet op het spoor is gekomen, want nu weten we nog niets over de interessante objecten. Zijn ze verloren gegaan? Voor het zwaard kan dat best zo zijn. Destijds dacht men niet aan conserveren, dus het kan geheel verroest uiteengevallen zijn. Het gouden schild is van een heel andere orde. Kennen we dit nog wel?
De Districtscommissaris was in 1840 bekend met een gouden schild uit Meijel, zo laat hij de Brabantse gouverneur weten. Hij heeft dat met eigen ogen gezien ten huize van voormalig burgemeester Goossens. De Districtscommissaris schrijft: “Hij vertoonde mij een schild welk in den peel in het jaar 1807 omtrent vijf voet onder de oppervlakte van den grond bij gelegenheid eener turfgraving gevonden was. Hetzelve was van goud of althans zwaar verguld.” Op het schild waren hiërogliefen en afbeeldingen van onder andere leeuwen en tijgers te ontdekken. De vorm was die van een halve maan “veel gelijkende naar een ringkraag zooals de kapiteins der infanterie nog niet zeer lang geleden op de borst droegen”. Het schild was zelfs getoond in Parijs door de onderprefect van Kleef, de heer van Keverberg. Die had het schild na zijn terugkomst uit Parijs willen kopen. Diens hoge bod was echter voor de eigenaar niet hoog genoeg.
De beschrijving van de vorm, een halve maan, sluit uit dat we hier te doen hebben met de ‘sierschijf van Helden’, evenals de ‘helm van Deurne’ ook een archeologisch topstuk uit de Peel. De Heldense sierschijf is namelijk geheel rond.