Iedereen is Elckerlyc
Aanverwante artikelen
Op 16 oktober 2008 was het vijftig jaar geleden dat de kapel van het Sint Lambertusziekenhuis in Helmond door de hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch, monseigneur Bekkers werd ingewijd. Ondanks sloop, herbouw en verbouw van het ziekenhuis, dat nu de naam Elkerliek Ziekenhuis draagt, is de kapel nog steeds overeind gebleven.
Bij die wijding werden in het hoogaltaar behalve de relieken van de kerkpatroon Sint Lambertus ook die van Sint Cosmas en Sint Damianus te rusten gelegd, die waren geschonken door de deken van Clervaux in Luxemburg. Cosmas en Damianus waren tweelingbroers, die geboren waren in de tweede helft van de 2e eeuw in Syrië. Zij zouden allebei geneesheren zijn geweest die kosteloos hun geneeskundige diensten aanboden.
De voorganger van het ziekenhuis aan de Wesselmanlaan was het aan de Molenstraat gelegen Sint Antoniusgasthuis. Deze instelling was gesticht door de Zusters van Liefde, die al vanaf 1838 vanuit het klooster aan de Markt actief waren met het geven van onderwijs en het verzorgen van zieken. Omdat het uit 1902 daterende gebouw niet meer voldeed aan de eisen die aan een ziekenhuis konden worden gesteld werd er al in 1938 een terrein aangekocht gelegen aan de weg naar Aarle-Rixtel. De bouwplannen werden vertraagd door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. In 1953 begon de bouw van het ziekenhuis; met een plechtige inzegening door bisschop Mutsaerts werd het gebouw op 1 februari 1958 in gebruik genomen, nadat hij in de kapel de mis had opgedragen.
De religieuzen hadden toen nog een belangrijk aandeel in het ziekenhuis, al werd hun aantal al overschaduwd door het leken-personeel. In die tijd was het gebruikelijk dat veel verpleegsters intern in het ziekenhuis verbleven. Om die toch uit de ziekenhuissfeer te halen werd er voor hen een apart woongebouw geprojecteerd langs de verlengde Julianalaan, nu Jan van Brabantlaan geheten. Daar kwam ook het dienstbodenhuis. Voor de Zusters van Liefde werd het zustershuis gebouwd voor 75 personen dat samen met de refter en de kapel een kloostertuin omsloot. Die kapel werd zuiver georiënteerd, wat wil zeggen dat de lengte-as in west-oostelijke richting loopt; de ingang bevindt zich in het westen, het hoofdaltaar in het oosten. Voor de rector was er een huis tussen kapel en klooster. De kapel is gebouwd in basilica-vorm met een in cassetten verdeeld plafond. Het woord basiliek betekent “koningshal”, een hoogzaal op zuilen met twee lage zijgangen. Naast het priesterkoor bevindt zich de ruimte waar de zieken in bed de mis kunnen bijwonen.
De kapel lijkt vrij te liggen van het ziekenhuis, maar is er met een onderaardse gang mee verbonden. Op deze manier kunnen de patiënten in bed naar de kapel worden gebracht. Het altaar werd geschonken door alle bouwers aan het ziekenhuis; het sacramentsaltaar door de Helmondse Spaarkas. Beide werden net als de communiebanken uitgevoerd in wit marmer. In het schip valt het licht door de paarse ramen, waardoor de blik automatisch naar het priesterkoor wordt getrokken dat door geel glas goudkleurig wordt verlicht. In de vijf vierkante nisjes van de rechterzijgang trekken kleurige raampjes de aandacht, die gemaakt zijn door Daan Wildschut en werden geschonken door het personeel. Hier worden de glorievolle geheimen uitgebeeld: Dit zijn de vijf glorievolle gebeurtenissen uit het leven van Jezus en Maria: 1. Jezus verrijst uit de doden; 2. Jezus stijgt op ten hemel; 3. De heilige Geest daalt neer over de apostelen; 4. Maria wordt in de hemel opgenomen; 5. Maria wordt in de hemel gekroond. De kruiswegstaties zijn reproducties van Charles Eyck; het orgel werd gebouwd door de firma Verschueren uit Heythuysen.
Bij de kapel behoort ook een doopkapel, zodat baby’s die langer in het ziekenhuis moesten blijven daar gedoopt konden worden. De grote Sint Lambertusklok in de toren kon door de vader zelf aan het luiden worden gebracht om aan moeder op de kraamafdeling bekend te maken dat er een blijde gebeurtenis plaatsvond. De kleine klok in de toren is toegewijd aan Maria.
Nadat het Lambertusziekenhuis in 1984 was gefuseerd met het Willbrordusziekenhuis in Deurne ontstond de naam Streekziekenhuis Helmond-Deurne. Dat werd meer als een werknaam gezien dan als een echte naam voor deze instelling. Na een prijsvraag werd in 1989 gekozen voor de naam Elkerliekziekenhuis voor beide locaties. Elkerliek betekent: iedereen.
Het team van de dienst Geestelijke Verzorging en Ethiek zorgt ervoor dat er nog elke zondag een liturgische viering in de kapel van het Elkerliek ziekenhuis plaatsvindt. Het 50-jarig jubileum wordt in oktober en november luister bijgezet met een muziektheatervoorstelling, genaamd ‘Elckerlyc is iedereen, iedereen is Elckerlyc’.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
