Fransen crashen in de Peel.

September is voor de Peelregio de maand van de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog. De Duitse bezetter werd  in de tweede helft van september 1944 uit Deurne, Asten, Someren en Helmond door de geallieerden verdreven. Asten-dorp vierde 22 september 1944 zijn bevrijding, maar dat betekende niet dat de Peel gevrijwaard was van verdere oorlogsellende. Liessel en Helenaveen veranderden in oktober en november door Duitse tegenaanvallen van bevrijd in bezet gebied. Ook Duitse beschietingen vanuit de lucht en bombardementen eisten tot de definitieve capitulatie slachtoffers. En regelmatig stortte een geallieerde bommenwerper in de Peel neer.

Frans Smits, de bedrijfsleider van de Maatschappij Griendtsveen in de Astense Peel, vertelt in zijn memoires "Frans Smits: mijn leven in de Peel" over de crash van een Halifax-bommenwerper met een Franse bemanning op 7 februari 1945. Die was door een Duitse jager beschoten en stortte neer in de Veluwe, de Peel, in de buurt van de huidige Kruisbaan in Asten. In latere publicaties over de oorlog in Asten en Asten-Heusden wordt ook verhaald over deze crash. Vanwege een verzoek van een dochter van een van de bij de crash omgekomen Fransen heb ik nader onderzoek naar de crash gedaan. De familienaam van dit bemanningslid kwam namelijk niet voor in de tot dan toe bekende informatie over deze crash. Met hulp van de in de luchtoorlog gespecialiseerde deskundige Ruud Wildekamp (Documentatiegroep Volkel) is een duidelijker beeld van het gebeuren in de Astense Peel op 7 februari 1945 ontstaan. Er is die dag niet één Halifax met Franse bemanning neergestort,maar het waren er twee. Kort na de eerste volgde de tweede. Beide bommenwerpers

De Halifax, onder commando van B. Pelliot, waar tot nu toe in de verhalen de aandacht naar uit is gegaan stortte 's avonds om acht voor half elf neer bij de boerderij van Frans Maas en ontplofte op de grond. Twee minuten eerder was boven Peel de Veluwe in de lucht al een andere Halifax met Franse bemanning ontploft. Het vliegtuig sloeg hoog boven de Peel helemaal uiteen. De brokstukken kwamen over een grote oppervlakte neer. Enkel navigator 'capitaine' Stanislas overleefde de crash. Hij wist zich met zijn parachute in veiligheid te brengen. Ook bommenrichter C. Rognant leek dat te lukken. Maar hij was door de explosie zodanig verwond, dat hij enkele uren na de crash in een Brits veldhospitaal in Swartbroek overleed. Rognant is begraven op het kerkhof van Swartbroek. De andere bemanningsleden, piloot J.-M. Aulens,  H. Berdeaux, R. Patry, M. Bordier en R. Bordelais, overleefden de ontploffing niet. Na eerst begraven te zijn in veldgraven, zijn hun stoffelijke resten begraven op de begraafplaats van Woensel (Eindhoven). In augustus 1949 zijn ze overgebracht naar Frankrijk en daar herbegraven. Voor radiotelegrafist Berdeaux vond de herbegraving plaats in Tunesië. Boordschutter Bordier is niet naar Frankrijk overgebracht. Hij is augustus 1949 herbegraven op het Franse  ereveld in het Zeeuwse Kapelle.

Ter herinnering aan de tweede crash is op Goede Vrijdag 19 april 1946 bij de boerderij van Frans Maas een houten kruis opgericht. Dat kruis was gemaakt van kienhout uit de Astense Peel. Jaren na het verdwijnen van het houten kruis is in Nationaal Park De Groote Peel bij Meerbaansblaak een blijvend herdenkingsmonument opgericht. In Frankrijk houden kinderen van in de oorlog omgekomen vliegeniers op internet hun vaders in ere met verhalen en foto's van hun inzet voor de bevrijding. Zoek bijvoorbeeld maar eens op Bordier +Halifax. De informanten zijn zeer erkentelijk voor informatie over de crash van de Halifax van Aulens.